ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ – ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΤΡΙΤΗ 4 ΙΟΥΝΙΟΥ 2024
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ
Σχολιασμός Θεμάτων Αρχαία Ελληνικά Προσανατολισμού
Γενικό σχόλιο για το Αδίδακτο: Το αδίδακτο κείμενο αποτελεί απόσπασμα από το Ένατο Βιβλίο των Ιστοριών του Θουκυδίδη που αναφέρεται στην ανταρσία των δημοκρατικών του αθηναϊκού στόλου μετά το ολιγαρχικό πραξικόπημα το 411π.Χ. Οι μαθητές είναι συνηθισμένοι σε αποσπάσματα από τον Θουκυδίδη και το συγκεκριμένο απόσπασμα είναι μέτριας δυσκολίας. Θα μπορούσαμε να πούμε πως στο τέλος του το κείμενο γίνεται απαιτητικότερο.
Οι ασκήσεις είναι σαφώς διατυπωμένες και παρουσιάζουν κλιμακούμενη δυσκολία. Μπορούμε να πούμε αναμενόμενες.Η τελευταία συντακτική άσκηση (ανάλυση μετοχής σε πρόταση) αποτελεί κάτι το καινούργιο,το πρωτότυπο που δεν έχουμε συναντήσει πάλι αλλά αναμενόμενη! Ωστόσο ένας πολύ καλά προετοιμασμένος μαθητής δεν θα συναντήσει ιδιαίτερη δυσκολία.
Επιμέλεια: Κουτρουμάνη Πωλίνα, Φιλόλογος
Γενικό Σχόλιο για το Διδαγμένο:
Τα θέματα από το διδαγμένο μέρος των αρχαίων ελληνικών απευθύνονται σε μαθητές/ μαθήτριες με μέτρια έως άριστη προετοιμασία. Το Α1 δεν παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες, ενώ το Β1 και το Β2 απαιτούν την αξιοποίηση των σχολίων από τον φάκελο υλικού. Ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στο Β3 και στο Β4 που προσωπικά το θεωρώ λιγότερο πιθανό ενδεχόμενο.
Επιμέλεια: Αποστόλου Μαρία, Φιλόλογος
Διδαγμένο Κείμενο, Ενδεικτικές Απαντήσεις ΑΡΝΟΣ
Α1. 1. Λάθος (ἀλλὰ πάντας ἀνθρώπους ἡγώμεθα δημότας καὶ πολίτας, εἷς δὲ βίος ᾖ καὶ κόσμος)
- Σωστό (ὥσπερ ἀγέλης συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης)
- Λάθος (Οὐ γὰρ, ὡς Ἀριστοτέλης …ὑπούλων τὴν ἡγεμονίαν)
- Σωστό (οὓς τῷ λόγῳ μὴ συνῆγε τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος)
- Λάθος (προσέταξεν ἡγεῖσθαι πάντας… ἀλλοφύλους δὲ τοὺς πονηρούς·)
Β1. «ἀλλὰ κοινὸς ἥκειν θεόθεν ἁρμοστὴς καὶ διαλλακτὴς τῶν ὅλων νομίζων, οὓς τῷ λόγῳ μὴ συνῆγε τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος καὶ εἰς ταὐτὸ συνενεγκὼν τὰ πανταχόθεν, ὥσπερ ἐν κρατῆρι φιλοτησίῳ μίξας τοὺς βίους καὶ τὰ ἤθη καὶ τοὺς γάμους καὶ τὰς διαίτας, πατρίδα μὲν τὴν οἰκουμένην προσέταξεν ἡγεῖσθαι πάντας»
Ο Αλέξανδρος σύμφωνα με τον Πλούταρχο ήταν προορισμένος από το θείο/τον θεό (θεόθεν) να συνενώσει όλες τις πόλεις σε μια μεγάλη οικουμενική πολιτεία. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος προορισμένος να συμφιλιώσει όλους τους λαούς (ἁρμοστὴς καὶ διαλλακτὴς) προσπάθησε να το πράξει, αξιοποιώντας αρχικά την πειθώ, καταφεύγοντας, ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις στον πόλεμο (τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος), όταν ο λόγος δεν ήταν αρκετός. Ο Αλέξανδρος αποτυπώνει, κατά τον βιογράφο, στην πράξη το όραμα του Ζήνωνα για την ιδανική πολιτεία. Η ιδεώδης πολιτεία που είχε οραματιστεί ο Ζήνωνας δεν περιορίζεται με τα στενά γεωγραφικά όρια σε έναν δήμο, σε μια περιοχή ή σε μια χώρα, αλλά περικλείει ολόκληρη την οικουμένη. Όλος ο κόσμος, δηλαδή, συνιστά μια κοινή πολιτεία για όλους τους ανθρώπους. Σε αυτό το πλαίσιο, λοιπόν, η έννοια της πατρίδας διευρύνεται και περικλείει ολόκληρη την οικουμένη. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πολιτεία που οραματίστηκε ο Ζήνων περιλαμβάνει τα χαρακτηριστικά ενός κόσμου που βρίσκεται σε μετάβαση.
Β2. Το κείμενο αναφοράς με το παράλληλο κείμενο παρουσιάζουν ομοιότητες ως προς τον τρόπο με τον οποίον αντιλαμβάνονται οι δυο συγγραφείς την έννοια του πολίτη ειδικότερα και της πολιτείας γενικότερα. Σε ό,τι αφορά στον Ζήνωνα, στο απόσπασμα «Καὶ μὴν ἡ πολὺ θαυμαζομένη πολιτεία …τὸ ἔργον παρέσχεν», ο Ζήνωνας προτάσσει την ανάγκη για την ύπαρξη μιας οικουμενικής πολιτείας, στην οποία ο άνθρωπος είναι σημαντικό μέρος αυτού του οικουμενικού κόσμου (ἀλλὰ πάντας ἀνθρώπους ἡγώμεθα δημότας καὶ πολίτας, …συντρεφομένης). Ομοίως, ο Μάρκος Αυρήλιος αντιλαμβάνεται τον κόσμο ως ένα ενιαίο σύνολο, το οποίο διέπεται από τους νόμους της φύσης. Ο άνθρωπος, συνεπώς, αποτελεί ένα μέρος ενός ευρύτερου συνόλου («Είμαι μέρος ενός συνόλου που υπακούει σε φυσικούς νόμους»). Επιπλέον, ο Ζήνωνας προβάλλει την αναγκαιότητα της διακυβέρνησης της πολιτείας από έναν κοινό και καθορισμένο νόμο, στον οποίον θα υπακούν όλοι οι πολίτες, προκειμένου να εξασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία της (συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης, εὐνομίας). Ταυτόχρονα, ο Μάρκος Αυρήλιος τονίζει το όφελος που αποκομίζουν οι πολίτες όταν επιδεικνύουν σωστή και ηθική συμπεριφορά απέναντι στους συμπολίτες τους σεβόμενοι τους τιθέμενους νόμους (Και εφ’ όσον με συνδέει ένα είδος συγγένειας με τους συνανθρώπους μου δεν θα πράξω τίποτε το ακοινώνητο, κι ακόμη περισσότερο, θα κατευθύνω κάθε μου παρόρμηση προς το κοινωνικό συμφέρον).
Β3. α) ένταση
β) προαιρετική
γ) κράση
δ) πληθυσμού
ε) χρήσης
Β4. 1-γ, 2-α, 3-β, 4-α, 5-α
Επιμέλεια: Αποστόλου Μαρία, Φιλόλογος
Αδίδακτο Κείμενο, Ενδεικτικές Απαντήσεις ΑΡΝΟΣ
Γ1. Οι Αθηναίοι αρχηγοί στην Σάμο και ιδιαίτερα ο Θρασύβουλος, ο οποίος είχε πάντα την ίδια γνώμη από τότε που είχε πρωτοστατήσει στην αλλαγή της πολιτικής κατάστασης, ότι δηλαδή έπρεπε ν᾽ ανακληθεί ο Αλκιβιάδης, κατόρθωσε/κατόρθωσαν στο τέλος, κάνοντας Εκκλησία, να πείσει/να πείσουν τους περισσότερους στρατιώτες, ψηφίζοντας τον Αλκιβιάδη να τον ανακαλέσουν και να του δώσουν αμνηστία. Ο Θρασύβουλος πήρε καράβι, πήγε εκεί που ήταν ο Τισσαφέρνης και έφερε πίσω στην Σάμο τον Αλκιβιάδη, θεωρώντας ότι η μόνη σωτηρία ήταν να μεταστρέψει τον Τισσαφέρνη για να γίνει φίλος αυτών(των Αθηναίων) και να εγκαταλείψει τους Πελοποννησίους.
Γ2.Ο Αλκιβιάδης ερχόμενος από την εξορία στην Εκκλησία του Δήμου και παραπονούμενος για όσα πέρασε, υπερβάλλει για την επιρροή που έχει στον Τισσαφέρνη. Με την πράξη του αυτή θέλει να φοβίσει τους ολιγαρχικούς της Αθήνας ώστε να διαλύσουν τους πολιτικούς συλλόγους που έχουν κάνει «ἵνα οἵ τε οἴκοι… διαλυθεῖεν» από τη μια , αλλά και από την άλλη να μπορέσει να επιβληθεί ακόμα περισσότερο στους στρατιώτες στη Σάμο «καὶ οἱ… θαρσοῖεν» και να τους δώσει κουράγιο που θα τους οδηγήσει στην νίκη. Επιπλέον, με αυτό τον τρόπο οι εχθροί θα έχουν αμφιβολίες για τον Τισσαφέρνη ως αρχηγό «οἵ τε πολέμιοι… ἐκπίπτοιεν». Σκέφτομενος ,βέβαια, το δικό του προσωπικό όφελος.
Γ3. α. πλῆθος: πλήθεσιν
ἰδίαν: ίδιαιτέραν/ἰδιωτέραν
πολλά: πλεῖστα
ἑαυτοῦ: ὑμᾱς αὐτάς
ὑπαρχουσῶν: ὑπαρχόντων
ἐλπίδων: ἐλπίδι
β. ἔπεισε: πέπεικε
ψηφισαμένων: ἐψιφησμένων
πλεύσας: πεπλευκώς
κατήγεν: κατῆχεν/καταγήοχεν
Γ4.α. τὰ πράγματα: αντικείμενο του ρήματος μετέστησε
ἄδειαν: αντικείμενο της μετοχής ψηφισαμένων
ὡς τὸν Τισσαφέρνην: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει κατεύθυνση σε πρόσωπο.
ἐκκλησίας: υποκείμενο της μετοχής γενομένης
τῶν μελλόντων: επιθετική μετοχή ως γενική αντικειμενική στο ἐς ἐλπίδας
οἴκοι: επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει στάση σε τόπο
τῷ Τισσαφέρνει: ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός δοτική αντικειμενική στο πολέμιοι
Γ4.β. πλεύσας: επιρρηματική χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος. Αναλύεται σε δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση: ἐπεὶ ἔπλευσε (ὁ Θρασύβουλος)
Επιμέλεια: Κουτρουμάνη Πωλίνα, Φιλόλογος
