ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ – ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 31 ΜΑΙΟΥ 2024
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ & ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Ενδεικτικές απαντήσεις ΑΡΝΟΣ
Σχολιασμός Θεμάτων Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Γενικού Λυκείου
Θέμα Α
Α1. Σύμφωνα με την κειμενογράφο το «ταξιδεύειν» συμβάλλει στην πνευματική και ψυχική ολοκλήρωση του ανθρώπου, στην σωματική του υγεία καθώς και στην ψυχαγωγία του που οδηγούν τελικά στην ευδαιμονία. Εκτός αυτού, τα ταξίδια προσφέρουν σημαντικές στιγμές προσωπικής χαλάρωσης και ικανοποίησης που είναι απαραίτητες λόγω των πιεστικών ρυθμών ζωής και της αγχωτικής καθημερινότητας μιας και εκτονώνουν ψυχικά τον άνθρωπο και τον αναζωογονούν. Τέλος, διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντές του και τον μορφώνουν πολύπλευρα μέσα από την επαφή του με άλλους πολιτισμούς.
Θέμα Β
Β1: 1-β, 2-β, 3- α, 4-α, 5 -γ
Β2α.Η πρόθεση της συντάκτριας στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου είναι να πείσει/να επιχειρηματολογήσει και να αποδείξει πως τα ταξίδια έχουν ανεκτίμητη αξία. Για να το πετύχει αυτό, η συγγραφέας επιλέγει να αναπτύξει την παράγραφό της με αιτιολόγηση, καθώς αναφέρει πως τα ταξίδια ολοκληρώνουν τον άνθρωπο ψυχικά και τον καθιστούν ευτυχισμένο, αποκομίζοντας πολλαπλά οφέλη σε σωματικό και ψυχικό επίπεδο («πνευματικές κατακτήσεις…απλό ταξίδι»). Η χρήση του συγκεκριμένου τρόπου ανάπτυξης επιβεβαιώνεται και από τη χρήση της διαρθρωτικής λέξης «γιατί».
Β2β.
έτσι ώστε: αίτιο αποτέλεσμα
Αν και: εναντίωση
Ή: διάζευξη
Καθώς και: προσθήκη
Συμπερασματικά: συμπέρασμα
Β3.
Το κείμενο 2 έχει βιωματικό χαρακτήρα, κάτι που επιβεβαιώνεται και από συγκεκριμένα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που παρουσιάζονται σε αυτό. Κατ’ αρχάς, υπάρχει η χρήση του α’ ενικού ρηματικού προσώπου («Πηγαίνω πρωί πρωί…»), το οποίο επιλέγει ο συγγραφέας έτσι ώστε να προσδώσει υποκειμενισμό, προσωπικό και εξομολογητικό τόνο, αναδεικνύοντας έτσι τα προσωπικά του βιώματα από το ταξίδι του στην Άνω Αίγυπτο. Επίσης, κάνει χρήση συναισθηματικά και συγκινησιακά φορτισμένης γλώσσας και λεξιλογίου («Τι καταπληχτικό θέμα θ’ απλώθηκε μπροστά στα αφελή, νηφάλια μάτια των Ελλήνων!») που είναι αποτέλεσμα των προσωπικών βιωμάτων του συγγραφέα και της προσωπικής του σύνδεσης με αυτές τις εμπειρίες.
+ α’ πληθυντικό πρόσωπο
+ περιγραφή
+ θαυμαστικό
+ αναλογία/παρομοίωση
+ ελλειπτικός λόγος
Θέμα Γ
Γ1. Κατά τη γνώμη μου, το ταξίδι λειτουργεί λυτρωτικά και ευεργετικά για το ποιητικό υποκείμενο έτσι ώστε να αντιμετωπίσει τη δύσκολη κατάσταση που βιώνει. Αυτό φαίνεται από το γεγονός πως το ποιητικό υποκείμενο «θέλει να αρχίσει ταξίδι χωρίς, μα χωρίς τελειωμό» την ώρα που βιώνει έντονη πίεση («Μου σφίγγει ο καημός σα θηλιά το λαιμό»), μια συναισθηματική κατάσταση που αναδεικνύεται και τονίζεται έντονα από τη χρήση της παρομοίωσης «σα θηλιά το λαιμό». Μάλιστα, τα ταξίδια φαντάζουν για το ποιητικό υποκείμενο μια βιωματική και περιπλανητική εμπειρία («το δρόμο μου αργά να τραβώ, να τραβώ) που θα έχει διαρκώς το ίδιο σε κίνηση, ικανοποιώντας τις επιθυμίες του και την επιθυμία του για απομόνωση («ψυχή να μη βρίσκω»). Αυτή η προσωπική και βιωματική εμπλοκή του ποιητικού υποκειμένου τονίζεται και μέσα από τη χρήση του α΄ ενικού ρηματικού προσώπου («Να νιώθω»), που εκτός των άλλων προσδίδει ζωντάνια και παραστατικότητα στο κείμενο. Αν το ποιητικό υποκείμενο κάνει το ταξίδι «δε θα ‘χει περίσσια λαχτάρα σαν τώρα», που φαίνεται να είναι η ερωτική απογοήτευση από μια «αγάπη», κάτι που αποδεικνύει και πάλι την ευεργετική και λυτρωτική λειτουργία των ταξιδιών για το ίδιο που φαίνεται έντονα και μέσα από την ποιητική χρήση της γλώσσας στην τελευταία στροφή («Ε! … να χαθώ!»), η οποία προσδίδει συναισθηματική φόρτιση και αισθητική συγκίνηση για τη μεγάλη συμβολή των ταξιδιών στον ίδιο.
Προσωπικά, θα έκανα το ίδιο που έκανε το ποιητικό υποκείμενο. Αυτό γιατί θεωρώ πως τα ταξίδια μπορούν να μας βοηθήσουν να ξεφύγουμε από την καθημερινότητα, να ξεχάσουμε τα προβλήματά μας και εκτός αυτού να δούμε με διαφορετική οπτική όσα μας απασχολούν, όπως μπορεί να είναι μια ερωτική απογοήτευση.
Θέμα Δ
Δ1. Ταξίδια Η πορεία προς την ευδαιμονία
Είναι γεγονός πως τα ταξίδια μπορούν να χαρίσουν σημαντικές στιγμές και εμπειρίες σε όλους τους ανθρώπους⸱ στιγμές και εμπειρίες που θα μας συντροφεύουν σε όλη μας τη ζωή. Γι΄ αυτό, εξάλλου, όπως υπογραμμίζει και σε σχετικό κείμενό της η Ηλέκτρα Χατζηδημητρίου τα ταξίδια αποτελούν «τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο ψυχικής εκτόνωσης και αναζωογόνησης του κάθε ανθρώπου», άποψη που με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο.
Αυτό διότι τα ταξίδια έχουν έναν μοναδικό τρόπο να συνδυάζουν όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να οδηγήσουν στην πνευματική αλλά και στην ψυχική μας ολοκλήρωση, καθώς όταν ο άνθρωπος ταξιδεύει έχει την ευκαιρία να βιώσει προσωπική γαλήνη και ηρεμία, να ικανοποιήσει απλές αλλά σημαντικές του επιθυμίες, να αναζωογονηθεί και να γεμίσει με ενέργεια. Όλα αυτά είναι πάρα πολύ σημαντικά αν αναλογιστεί κανείς την πολύ πιεστική καθημερινότητα που βιώνει η πλειοψηφία των ανθρώπων, τις οικονομικές δυσκολίες και τα προβλήματα στις προσωπικές και κοινωνικές μας σχέσεις. Έτσι, τα ταξίδια μπορούν να αποτελέσουν έναν τρόπο αντιμετώπισης αυτών των δυσκολιών καθώς μας κάνουν να βλέπουμε καθαρότερα και με μεγαλύτερη διαύγεια τις υπάρχουσες καταστάσεις/δυσκολίες. Είναι όμως τα ταξίδια ο μοναδικός τρόπος για να βρούμε την προσωπικής μας ηρεμία;
Κατά την άποψή μου, η ανάγνωση λογοτεχνικών και φιλοσοφικών βιβλίων μπορεί εξίσου να οδηγήσει σε μια γαλήνια κατάσταση. Αυτό γιατί η Λογοτεχνία έχει ένα μοναδικό χάρισμα να μας ταξιδεύει νοερά σε άλλους τόπους, άλλες πολιτείες και διαφορετικές καταστάσεις και έτσι να βιώσουμε όμορφα και έντονα συναισθήματα μαζί με τους πρωταγωνιστές. Μάλιστα, η ποίηση θεωρώ πως μπορεί πραγματικά να μας γαληνέψει μέσα από βαθιά νοήματα που πραγματεύονται κάποιοι ποιητές. Από την άλλη, η Φιλοσοφία μπορεί να μας παιδεύσει σημαντικά και να μας κάνει να ψάξουμε βαθύτερα το νόημα της προσωπικής μας ζωής και όλο αυτό να μας οδηγήσει στην τελική μας ευδαιμονία.
Εκτός από την ανάγνωση, θεωρώ πως και η επαφή μας με τη μουσική μπορεί να έχει εξίσου θετικά αποτελέσματα στην ψυχική μας κατάσταση. Όπως και η Λογοτεχνία, έτσι και η μουσική έχει ένα πηγαίο χάρισμα να καλλιεργεί μέσα μας συναισθήματα και παράλληλα να μας ταξιδεύει, κάνοντάς μας να ξεχνιόμαστε. Μάλιστα, οι στίχοι μπορούν να αποτελέσουν ένα μοναδικό σημείο αναφοράς που θα μας κάνουν να προβληματιστούμε θετικά, να αντιμετωπίσουμε ενδεχομένως τις ανησυχίες μας, παράλληλα, φυσικά, με την αστείρευτη ποιοτική «ομορφιά» και την όλη εμπειρία γύρω από το άκουσμα και το τραγούδισμα των στίχων.
Συνοψίζοντας, τόσο τα ταξίδια όσο και η ενασχόληση με τα βιβλία και τη μουσική μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στη βελτίωση της ψυχολογίας μας, στη ψυχική μας χαλάρωση και ευεξία και τελικά στην ευδαιμονία μας. Γι΄ αυτό είναι σημαντικό να ζούμε τις στιγμές αυτές χαρούμενα και να απαλλάσσουμε τους εαυτούς μας από το άγχος της καθημερινότητας όσο περισσότερο μπορούμε.
Επιμέλεια: Κετσετζόγλου Νικόλαος, φιλόλογος
